Otizm kriz merkezine gerek yokmuş!

Türkiye’de 1,5 milyona yakın otizmli birey olduğu tahmin ediliyor. Eğitim, sağlık, sosyal gibi çok sayıda haktan yararlanırken engellerle karşı karşıya kalan otizmli bireylere bir darbe de Sağlık Bakanlığı tarafından vuruldu. ‘‘Ulusal Otizm Eylem Planı’’nda yer alan öfke veya kriz durumlarında yardımcı olabilecek tam teşekküllü hastaneler bünyesinde kritik müdahale ve güvenli alan birimleri kurulması maddesi iptal edildi. Aileler bu duruma tepkili: ‘‘Bu sorun çözülmeli. Maalesef sorunlarımız gün geçtikçe azalacağına artıyor. Sesimizi duyun.’’

Otizmli bireylerin okullarda, hastanelerde ve iş hayatında karşılaştıkları problemler gittikçe artarken yaşanılan sorunlara ilişkin çözüm üretmek için ortaya çıkartılan eylem planından önemli bir maddenin çıkarıldığı öğrenildi. 2023-2030 yıllarını kapsayan "Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik 2. Ulusal Eylem Planı" eski Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık tarafından 2 Nisan 2023 tarihinde ilan edilmişti.

Eylem planında ‘‘Erken tanı, takip ve müdahale programlarını güçlendirmek’’ amacının da içinde bulunduğu 9 hedef, 28 eylem alanı ve hedeflere ulaşabilecek 74 faaliyet belirlenmişti. Ancak Aralık 2024 tarihinde planda bulunan ‘‘Erken tanı, takip ve müdahale programlarını güçlendirmek’’ hedefinin altında yer alan maddenin Sağlık Bakanlığı tarafından eylem planından çıkarıldığı ortaya çıktı. Söz konusu maddede ‘‘OSB (Otizm Spektrum Bozukluğu) olan çocuğa sahip ailelere duygusal çöküş, öfke veya kriz durumlarında yardımcı olabilecek tam teşekküllü hastaneler bünyesinde “Kritik Müdahale ve Güvenli Alan” adı altında çok disiplinli acil müdahale hizmet birimleri kurulmasına yönelik model geliştirilecektir’’ ifadeleri yer alıyordu.

YILLARDIR ÇÖZÜM BEKLİYORUZ

Konuya ilişkin açıklamalar yapan İstanbul Otizm Gönüllüleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Avukat Sedef Erken,

2. Ulusal Otizm Eylem Planı’yla ilgili uygulamalarda hâlâ birçok problem olduğunu belirtti. Eylem planından çıkartılan maddeye ilişkin Erken, şunları söyledi:

‘‘Biz hukuki kanallardan da ya da bakanlıklara yaptığımız başvurularla da takip edeceğiz. Bununla ilgili Sağlık Bakanlığı’na yazılı bir başvuru da yaptık. Çünkü burada önemli olan şey şu, Sağlık Bakanlığı tabii ki belli bir çözümü yerine getiremiyor olabilir, revizyon yapmak isteyebilir ama bunun yerine başka hiçbir çözüm önermeden maddenin çıkartılması sıkıntılı bir durum. Bu çok kritik bir sorundu zaten, şuanda da büyük bir sorun. Durumu nasıl çözeceğine dair hiçbir düzenleme yapmaksızın bunu çıkartmış olması bizim için oldukça önemli çünkü yıllardır beklediğimiz bir çözümdü.’’

MERKEZ SAYISI YETERSİZ

Erken, eylem planındaki hedeflerin uygulanmasında zorluk çekildiğinin altını çizerek ‘‘Aslında genel anlamda otizm eylem planı hâlâ uygulanamıyor. Bu da otizm ebeveynlerinde hem eğitim konulu hem sağlık konulu hem de özellikle eğitimden sonraki otizmlilerin süreçlerinin nasıl ilerleyeceğine dair çok ciddi soru işaretleri oluşturuyor. Çünkü ülkemizdeki bakım merkezi sayısı da son derece yetersiz ve bu merkezlerde şiddet olayları da yaşanıyor. Bunlar için de önemli yatırımlar yapılması gerekiyor, çözüm getirilmesi lazım ama duyduğumuz kadarıyla personel sayısını bile artırmakta zorluk çekiyorlar. Ekonomik tasarruf tedbirleri dolayısıyla bizim hiçbir konumuz ilerleyemiyor. Aksine geriliyor. Sorunlar devam ediyor ancak gerçek çözümler pek göremiyoruz, sahaya yansımıyor’’ dedi.

∗∗∗

HANGİ ADIMLAR ATILACAK?

Söz konusu maddenin eylem planından çıkarılmasının ardından Bağımsız Milletvekili Burak Dalgın, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın cevaplaması istemiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) bir soru önergesi verdi. Önergede ‘‘Kritik Müdahale ve Güvenli Alan oluşturulmasına yönelik madde hangi gerekçeyle eylem plandan çıkarılmıştır?, Söz konusu maddeyi çıkarmaya yönelik karar kim veya hangi kurum tarafından alınmıştır?, Bu değişiklik yapılırken otizm alanında faaliyet gösteren vakıf ve derneklerle herhangi bir istişarede bulunulmuş mudur?, Otizmli bireyler ve ailelerinin kriz anlarında destek alabilecekleri alternatif bir model üzerinde çalışılmakta mıdır?, Bakanlığınız otizmli bireyler ve ailelerine yönelik kriz müdahale hizmetlerinin geliştirilmesi için hangi adımları atmayı planlamaktadır? soruları yer aldı.